تصویرهای بی نت

سعید مزینانی

از آنجا که موسیقی یک هنر شنیداری است و تمام حس و درک مخاطب از طریق شنود بررسی و شناسایی می شود، اما آنچه که قبل از شنیدن موسیقی مخاطب با آن روبرو می شود طرح جلد و بسته بندی آن آلبوم در ویترین فروشگاه است .
پس از آنجا که هنوز آنچنان که باید اهمیت این موضوع درک نشده و هنوز بحثهای مختلفی پیرامون این قسمت از تهیه آلبوم هاست و متاسفانه چندان جدی و تخصصی به آن نگاه نمی شود در نگاه اول باید دید یک طرح جلد آلبوم قرار است نقش چه چیز را بازی کند !؟
آیا باید مثل جلد یک پفک نمکی رنگهای شاد و مشتری پسند داشته باشد ؟! ( دید کلی تهیه کنندگان موسیقی - به خاطر جلب توجه بیشتر ) یا آنکه باید تصویر بزرگ آوازخوان ( حالا در هر حالتی که می خواهد باشد - چه فرقی می کند؟ ) باشد و مثل یک نگین در فروشگاه بدرخشد ! و حتما مشتری بیچاره باید گول زرق و برق آلبوم را بخورد اما از شنیدن موسیقی دلپسند محروم باشد .
یا نه ! مخاطب جدی آثار موسیقی کار را برای شنیدن اثر می خرد نه اینکه چون از جلد فلان آلبوم خوشش آمده آلبوم را تهیه کند ! آنچه که کاملا گویاست این است که مخاطب موسیقی یا از قبل خواننده مورد نظر را می شناسد و با این دید به فروشگاه می رود برای خرید اثر یا آنکه اصلا نمی شناسد !
اگر بشناسد که خب تکلیفش مشخص است و برایش ( به لحاظ خرید آلبوم ) فرقی نمی کند که جلد آلبوم چه باشد و آلبوم را تهیه می کند . اما اگر نشناسد که خب خیلی بعید است که به خاطر اینکه از جلد آلبوم خوشش آمده آلبوم را تهیه کند !
اما اهمیت طراحی جلد آلبوم های موسیقی بیش از اینهاست . بعد از آزادسازی موسیقی پاپ در داخل ایران و رواج قارچ گونه این سبک موسیقی به همراه آن که موسیقی و ترانه روز به روز نازلتر و سخیف تر شد طرح جلد آلبوم ها هم به همان میزان بد شکل و فرم شدند و تا جایی پیش رفتند که از طراحی گرافیک در یونیفرم آلبوم ، عکاسی اش باقی ماند ! نه دیگر شاهد یک جلد خوب بودیم، نه تایپ فیس مناسب و نه لی اوت قابل توجه ای .
اما باز هم در ایران شرایط بسیار بسیار بهتر از خارج از ایران است، در ایران به خاطر وجود طراحان گرافیک حرفه ای که در این حیطه فعالیت کرده اند آثار درخشانی را پدید آورده اند که البته تعدادشان در میان انبوه آلبوم های منتشر شده اندک است که البته بیشتر آنها هم در موسیقی سنتی و تلفیقی پدید آمده اند .

در خارج از کشور وضعیت به کلی فرق می کند ، در پشت جلد آلبوم ها اگر اسم فلان کارگردان و یا عکاس را دیدید به عنوان طراح جلد آلبوم زیاد نباید تعجب کنید ، به غیر از فقر طراح گرافیک خوب که در این حیطه کار کند ، دسترسی نداشتن به نرم افزارهای فارسی نویس یکی دیگر از عوامل افت کیفیت این دسته از آثار است .

آنچه که امروز بیش از هر چیز به چشم می آید و ظاهرا کسی هم دلش برایش نمی سوزد حذف خط فارسی از جلد آلبوم های ایرانی منتشر شده در خارج از کشور است . حالا بعد از گذشت سه نسل از غربت نشینی، دیگر خط فارسی زینت بخش جلدهای آلبوم ها نیست - یا کمتر به چشم می آید ، حالا جایش را حروف فینگلیش گرفته است که نه فارسی است و نه انگلیسی ! و معلوم نیست مخاطب این نوع آثار چه کسانی هستند ؟ این سردرگمی هم از بی سوادی فارسی ندانستن دست اندرکاران است و هم از اهمیت ندادن به این موضوع مهم . حالا دیگر اینقدر وضعیت خراب شده است که ترانه ها را هم به فینگلیش می نویسند ! و فکر کنید مخاطب بیچاره که آلبوم را اورجینال تهیه کرده است باید ترانه را با چه مشقتی بخواند ! و اینکه درست بخواند یا نخواند اهمیتش در درجه دوم است .
آلبومی که ترانه ، آهنگ، تنظیم و هنرمندانی ایرانی دارد، روی جلد آلبومش اسم خواننده به انگلیسی است و اسم آلبوم به فینگلیش ! یعنی اسم فارسی آلبوم به جای اینکه ترجمه صحیح به انگلیسی شود به فینگلیش نوشته می شود . دلیل این کج فهمی را نمی فهمم ! و متاسفانه این مشکل نه تنها در آثار فله ای که در آثاری که نام ترانه نوین را یدک می کشد هم دیده می شود ! ترانه ایی که خود را به عنوان نمادی از مردم می خواهد نشان دهد باید با حروف فینگلیش خوانده شود ! ( بیچاره مخاطب )
نکته قابل توجه دیگر نداشتن شناسنامه ایی دقیق از گردآورندگان این آلبوم هاست ! در اکثر این دفترچه های آلبوم ها اگر لطف کرده باشند و به فارسی نوشته باشند، پر از غلط املایی و تایپی و حتی تغییر واژه ها دیده می شود ، و خب حتما برای تولیدکنندگان مهم نیست که چه بلایی بر سر فرهنگ فارسی بیاید ، مهم این است که آلبوم بفروشد آن هم با دفترچه ای پر از عکسهای پرتره آوازه خوان .

آنچه که گفته شد، گوشه هایی از گرفتاری های ماست در زمینه گرافیک در موسیقی . امیدواریم بتوانیم در شماره های آینده باز هم به این مبحث مهم از دیدگاه تخصصی تر بپردازیم تا شاید راهگشای آینده باشد .

*************************

نمونه هایی از کاور چند آلبوم

"با توجه به نکات مطرح شده در مقاله"

*************************

*********************

 خانه | اخبار |  ترانه | گفتگو | مقاله | پيوند | بايگاني | دفتر يادبود  | تماس با ما